Wat is het verhaal achter het concept van de helm?
Beeldend kunstenaar Ludoo Boonen uit Dilsen-Stokkem werkt graag met gerecupereerde materialen. Ook bij de helm koos hij voor recyclage.
“Ik raap op wat de mensen weggooien en maak er iets nieuws mee. Dit keer heb ik opnieuw zelf materialen verzameld, zoals oude olietonnen, uitlaatpijpen van auto’s en ander metaal. Ik kies hoofdzakelijk voor ijzer, hout en beton als grondstoffen in mijn kunst.” Ludoo heeft heel wat werk in zijn creatie gestoken, al kwam het concept vrij snel in hem op. “Ik zag meteen wat ik wilde doen: een menselijke figuur die de helm probeert op te tillen en een andere die er onderuit gekropen kwam. Dit kunstwerk zit eigenlijk vol leven, het toont de bevrijding.”
“De helm op zich heb ik in zijn waarde gelaten, ik heb eigenlijk alleen toegevoegd. Het is nu een nieuw werk geworden, met een nieuw verhaal. De stijl is sober, het gaat immers over oorlog.” Toch heeft dit conceptuele werk zo zijn eigen uitdagingen. De 44 massieve helmen door heel Limburg vervoeren is al een heel project op zich, maar in Dilsen-Stokkem voegden ze nog een extra moeilijkheidsgraad toe. In de vorm van een stevig plateau waarop de helm kan rusten. “We hebben een betonnen plaat laten maken, die dient als statief voor het mannetje dat de helm oplicht. Dat werk is uitgevoerd door de technische dienst van Dilsen-Stokkem en die mannen hebben dat heel goed gedaan. Ikzelf heb de twee menselijke beelden gemaakt.” De helm op zich weegt bijna 2 ton, de betonnen plaat nog eens 1 ton. Daarmee zal dit kunstwerk lichtjes boven de andere uitsteken. “Op de tentoonstelling in Bokrijk zullen we vast en zeker opvallen.” De twee betonnen volumes zijn niet aan elkaar vastgemaakt, om het vervoer te vergemakkelijken.
Wat gebeurde er in Dilsen-Stokkem tijdens WO I?
TRAGIEK AAN DE DRAAD — Martin Luyten – de familie Kenzeler
In de Limburgse grensgemeenten bakent ‘De Draad’ tijdens de oorlog het leven letterlijk af: de grens oversteken kan vanaf ergens in 1915 of 1916 alleen nog met Duitse toestemming. Of met doodsgevaar. Er spelen zich aan en door De Draad drama’s af.
NAGRAS
13 augustus 1916. De 29-jarige Martin Luyten komt met z’n kompaan Jan Vandewauw, een naamgenoot van zijn moeder, een kijkje nemen hoe het staat met het nagras, dicht bij de Maas en dus ook bij De Draad. Een Duitse grenspatrouille merkt het tweetal op en sommeert hen te blijven staan. Vandewauw gehoorzaamt het bevel, maar Luyten zet het op een lopen. Vermoedelijk uit schrik. Er volgt een fataal schot. Pastoor Hennekens vermeldt het tragische gebeuren in zijn naoorlogse verslag over de oorlogsjaren in Dilsen-Stokkem: volgens hem werd Luyten eerst gevangen genomen en vervolgens zonder vorm van proces gefusilleerd. In de familie circuleert het verhaal dat de betrokken Duitse soldaten als straf naar het front in Rusland zijn gestuurd. Moeder Luyten, sinds 1911 weduwe, sterft enkele maanden later. Martin Luyten is Stokkems enige burgerslachtoffer van de Eerste Wereldoorlog. Twaalf militairen sneuvelden.
ZWAAIEN
In de Kiekenstraat in Stokkem woont in 1914 de familie Kenzeler. Christiaan Kenzeler en zijn vrouw Maria Beckers hebben zes dochters en een zoon: in 1914 is Helena 19, Anna een jaar jonger en Maria nog een jaar jonger. Dan volgen Mathilde (13), Liza (11), Leo (10) en Rosalie (5). In augustus 1914 slaat de paniek toe. Er doen wilde gruwelverhalen de ronde over de barbaarse Duitse troepen, en zeker in de grensgemeenten vluchten mensen naar het veilige, neutrale Nederland. Dat zijn er in Stokkem alleen al 1600, volgens het pastoorsverslag. Vader en moeder Kenzeler sturen hun drie oudste dochters voorop, de grens over, naar Obbicht in Nederlands-Limburg. Daar woont een broer van Maria. Zij en de andere kinderen zullen later wel komen. Eerst willen ze hun hebben en houden in veiligheid brengen. Het gezin zal vier jaar gescheiden blijven. Waarom precies, weten we niet meer. Volgens het familieverhaal konden de drie oudste dochters – die als dienstmeisje werk vonden in Sittard en Maastricht – en de rest van het gezin aan de grens alleen nog naar elkaar zwaaien...
EEN DRAAD MET EEN DOEL
De oorlogsdraad die het Duitse leger in 1915 spant tussen België en Nederland, heeft een dubbel doel: voorkomen dat oorlogsvrijwilligersvia Nederland (en Engeland) tot bij het Belgische leger geraken, en vermijden dat er via Nederland geheime informatie wordt doorgegeven. De draad is een antispionagedraad.
De drie oudste dochters van de familie Kenzeler (Collectie J.P. Segers)
Portret van Martin Luyten (collectie J.P. Segers)
